historia, 1922
Socjalista i twórca faszyzmu Benito Mussolini podczas Marszu na Rzym.

Marsz na Rzym (wł. Marcia su Roma) - określenie faszystowskiego zamachu stanu w 1922 roku, w wyniku którego we Włoszech zdobył władzę Benito Mussolini. "Marsz na Rzym" polegał na koncentracji członków faszystowskich bojówek w stolicy Królestwa Włoch. Zamach miał miejsce w dniach 27 - 29 października 1922 r. Marsz został zorganizowany przez "kwadrumwirat", w składzie gen. Emilio De Bono, Italo Balbo (jeden z najsłynniejszych rasów), Michele Bianchi i Cesare Maria de Vecchi, podczas gdy Duce nie brał udziału w tym wydarzeniu, choć pozował do zdjęć z maszerującymi faszystami. W przygotowaniach do zamachu stanu brali udział także generałowie Gustavo Fara i Sante Ceccherini, a także markiz Dino Perrone Compagni oraz Ulisse Igliori.

W październiku 1922 roku odbyło się w Neapolu zgromadzenie głównych sił faszystowskich. Mussolini, przemawiając do 60 tys. swych zwolenników na Piazza del Plebiscito, mówił: "Dążymy do rządzenia narodem... albo dadzą nam władzę, albo ją weźmiemy, zbiegając do Rzymu i chwytając za gardło nędzną klasę panujących polityków."
Nastąpiła pełna mobilizacja faszystowskich bojówek - Czarnych Koszul. 26 października były premier Antonio Salandra ostrzegł urzędującego szefa rządu Luigiego Factę, że Mussolini przygotowuje zamach stanu i domaga się jego rezygnacji. Ten drugi jednak nie uwierzył w te doniesienia. Sam Mussolini nie brał udziału w zamachu, ale pozostał w Mediolanie, czekając tam na jego rezultaty. Gdy rozpoczął się "marsz na Rzym", zbliżające się do stolicy oddziały Czarnych Koszul skłoniły rząd do przygotowania dekretu o wprowadzeniu stanu wojennego. Dekret ten nie został jednak wprowadzony w życie, ponieważ król Wiktor Emanuel III odmówił jego podpisania. 28 października król przekazał władzę Mussoliniemu. W samym marszu wzięło udział mniej niż 30 tys. osób (w tym ok. 200 Żydów), ale monarcha obawiał się wybuchu wojny domowej. 29 października 1922 r. Mussolini otrzymał misję utworzenia rządu. W tym samym czasie ok. 25 tys. Czarnych Koszul paradowało w Rzymie. Formalnie Mussolini przejął władzę zgodnie z włoską konstytucją. Po 10 czerwca 1924 r. i morderstwie Giacomo Matteottiego, Mussolini wprowadził we Włoszech swą dyktaturę. (wiki)