logo

znani-ludzie, 1935
Ostatni cesarz Chin i państwa Mandżukuo - Aisin Gioro Puyi (po prawej) i japoński cesarz Hirohito.

Ostatni cesarz Chin i państwa Mandżukuo - Aisin Gioro Puyi (po prawej) i japoński cesarz Hirohito.
Aisin Gioro Puyi, trad. chin. 溥儀; upr. chin. 溥仪, (ur. 7 lutego 1906, zm. 17 października 1967) – ostatni cesarz Chin. Należał do mandżurskiej dynastii Qing, zmuszony w 1912 roku do abdykacji. Od 1934 roku cesarz marionetkowego państwa Mandżukuo, a od 1945 roku więzień – najpierw radziecki, a potem chiński. Po uwolnieniu w 1959 roku został zwykłym obywatelem Chińskiej Republiki Ludowej i pracował jako ogrodnik, a potem archiwista.
W latach 1920-1932 używał imienia Henry Pu Yi.
W roku 1908 został intronizowany (jako cesarz Xuantong) po śmierci cesarzowej-wdowy Cixi. W roku 1911 wybuchła demokratyczna rewolucja Xinhai. Zwołane w Nankinie Zgromadzenie Narodowe uchwaliło tymczasową konstytucję Republiki Chińskiej i wybrało pierwszego prezydenta, którym został Sun Jat-sen, przywódca rewolucyjnego związku Odrodzenia Chin. Młodociany, 6-letni wówczas cesarz, a właściwie jego rodzina, w 1912 roku zrzekła się władzy, w zamian za przyrzeczenie dobrego traktowania, co oznaczało stałe dochody od państwa, luksusowe warunki bytowania oraz rangę obcej głowy państwa w gościnie. Na podstawie ugody, były cesarz otrzymał znaczne przywileje osobiste: honorowy tytuł cesarza, wysoką rentę państwową, ochronę osobistą itp.
1 lipca 1917 roku monarchista, generał Zhang Xun (張勛) zbrojnie przywrócił rządy cesarzowi – tylko na dwanaście dni, w czasie których republikański samolot zrzucił na pałac cesarski trzy bomby. Zdarzenie to uważane jest za pierwszy przypadek bombardowania lotniczego w Azji Wschodniej.
Po ponownym obaleniu, Puyi stał się oficjalnie prywatnym obywatelem, jakkolwiek nie mógł się uskarżać na warunki materialne. Mieszkał w tym okresie w rezydencji swego ojca, drugiego księcia Chun. Te ulgowe warunki obowiązywały jednak tylko do 1924. Wtedy musiał opuścić pałac w Pekinie i został wydalony do Tianjinu, na teren koncesji japońskiej, gdzie przebywał pod opieką policji japońskiej.
Po agresji na Chiny w 1931 i opanowaniu północno-wschodnich Chin, Japończycy proklamowali tam utworzenie zależnego od Japonii państwa Mandżukuo. 1 marca 1932 prezydentem nowego państwa mianowano 28-letniego Puyi, który w 1934 roku został koronowany na cesarza. Puyi we wszystkim ulegał Japończykom, żywiąc skrycie nadzieję, że cesarstwo zostanie restaurowane w całych Chinach. Jego podpis widniał na wszystkich rozkazach, jakie podsuwali mu Japończycy. Nie miał nic do powiedzenia w kwestii rządzenia swoim państwem, zredukowany do roli marionetki. Co wszelako nie umniejsza – sam to przyznaje w swej, napisanej pod kontrolą komunistycznych władz, autobiografii – jego winy, jako że służył okupantowi za parawan, za którym dokonywali podporządkowania sobie Chin i licznych zbrodni.
Znaczek pocztowy Mandżukuo z 1935 roku z podobizną Puyi.
Cesarstwo było główną wojskowo-gospodarczą bazą wypadową w wojnie z Chinami. Gdy 8 sierpnia 1945 ZSRR wypowiedział wojnę Japonii, uderzając przede wszystkim na Mandżukuo, cesarz wraz z bratem ewakuowali się śpiesznie do Korei, skąd mieli drogą morską udać się do Japonii. Jednak wobec zablokowania bombardowanych portów, zawrócili na lotnisko w Mukdenie, stolicy Mandżukuo, gdzie przygotowano dla nich samolot. W nocy 18 sierpnia wokół miasta niespodziewanie wylądowały radzieckie wojska desantowe i obaj bracia zostali aresztowani w poczekalni dworca lotniczego.
Po klęsce Japonii (1945) został wzięty do niewoli przez wojska radzieckie i przebywał w niej aż do roku 1950. Następnie został wydany władzom ChRL i przebywał aż do roku 1959 w więzieniu dla zbrodniarzy wojennych, w celu odbycia reedukacji.
Na mocy specjalnej amnestii uwolniono Puyi i jego braci, którzy zamieszkali w Pekinie. Ostatni cesarz pracował pewien czas jako ogrodnik w ogrodzie botanicznym, a następnie jako archiwista. Zasiadał m.in. w Ludowej Politycznej Konferencji Konsultatywnej. 1 maja 1962 ożenił się z pielęgniarką Li Shuxian. Według Jia Yinghua, autora biografii Puyi z 2001, nowa żona wielokrotnie groziła mu rozwodem, bo uważała go za niedorajdę i impotenta. Jej zapędy powstrzymał premier Zhou Enlai, bo rozwód popsułby wizerunek szczęśliwego, zresocjalizowanego byłego cesarza.
Puyi zmarł prawdopodobnie na raka nerek.

Popularne pytania
W którym państwie europejskim odnotowuje się najmniej aktów przemocy wobec kobiet?
Dlaczego dinozaury wyginęły?
Czy Niemcy we wrześniu 1939 roku złamali polskie szyfry?
Z którym gatunkiem małp człowiek jest najbliżej spokrewniony?
Czy powinno się spać w majtkach?
Czy rozgrzewanie rąk ciepłym oddechem jest skuteczne?
Co szokowało Rosjan kiedy oglądali w kinach dopuszczony przez cenzurę amerykański film "Grona gniewu" z 1940 roku?
Jak dawniej nazywano rower?
Jak gorąca jest Ziemia w środku?
Jest ponad osiem razy większe od Polski i nie ma dostępu do morza, co to za państwo?
Jakiego pochodzenia jest większość Amerykanów?
Jakie koncepcje ścierały się w III Rzeszy odnośnie pokonanej Polski?
W jakim kraju lekarz może badać kobiece narządy, jednak nie może na nie patrzeć?
Skąd się wzięło słowo "robot"?