geografia
Jedna z najstarszych map Oceanu Atlantyckiego wykonana w 1474 przez Paola dal Pozzo Toscanelliego (w tle realna mapa)
Paolo dal Pozzo Toscanelli (ur. w 1397 we Florencji, zm. 10 maja 1482 tamże) – włoski matematyk, astronom i kosmograf.
Toscanelli zajmował się wieloma dziedzinami nauki; był nie tylko matematykiem i astronomem, ale również geografem i doktorem medycyny. Prowadził obserwacje komet, m.in. w 1456 roku obserwował kometę nazwaną później kometą Halleya. Jego badania były bardzo pracochłonne i wymagały długich okresów czuwania. Toscanelli nie mógł jednak uwolnić się od wpływu astrologii, przez co współcześni mu Marsilio Ficino i Giovanni Pico nie wierzyli jego badaniom.
W 1468 roku w katedrze Santa Maria del Fiore we Florencji Toscanelli skonstruował zegar słoneczny (gnomon), umieszczony w kopule nad środkiem lewej nawy na wysokości 277 stóp. Za pomocą zegara można było obliczyć południe słoneczne z dokładnością do połowy sekundy, pozwalał on także na obliczenie z dużą precyzją wysokości słońca podczas przesileń. Gnomon został później rozbudowany przez kardynała Franciszka Ximenesa.
Toscanelli przykładał również dużo wagi do kosmografii. W tej dziedzinie uznawany jest przez niektórych za najwybitniejszego uczonego XV wieku. Studiował dzieła Ptolemeusza i wyprawy Marca Polo, oraz osobiście zbierał informacje od kupców i żeglarzy, przede wszystkim od włoskiego podróżnika Nicolo Coti.
Toscanelli obliczył, że droga na wschód z Europy do Azji wynosi 2/3 długości Ziemi, tj. 230 stopni długości geograficznej, więc droga zachodnia musi się równać długości 130 stopni. W liście do kanonika Ferdama Martinsa z Lizbony, datowanym na 25 czerwca 1474, radził królowi portugalskiemu Alfonsowi V porzucić wyprawy szukające drogi wschodniej i podjęcie poszukiwań drogi zachodniej, która według jego obliczeń była dużo krótsza. Do listu dołączył również mapę, którą sam wykonał. Król Alfons nie był jednak przychylny temu pomysłowi. Istnieje teoria mówiąca, że list Toscanellego zainspirował Krzysztofa Kolumba, który mieszkał w Lizbonie od 1476 roku. O korespondencji pomiędzy uczonym a tronem Kolumb miał dowiedzieć się od swojego przyjaciela Lorenza Giraldiego, który otrzymał od Toscanellego opis schematu wyprawy na zachód. Kolumb miał na listowną prośbę dostać od uczonego kopię listu i mapy. Na początku listu Toscanelli miał dodać kilka słów adresowanych do przyszłego odkrywcy Ameryki. Według biografów Kolumba Toscanelli miał mu wysłać drugi list, w odpowiedzi na drugi list Kolumba. Żaden z listów Toscanellego nie zachował się w oryginale. Jedynym zachowanym w oryginale źródłem jest środkowa część pierwszego listu do Kolumba, która była kopią listu do Ferdama Martinsa z 25 czerwca 1474.
Wiki
Toscanelli zajmował się wieloma dziedzinami nauki; był nie tylko matematykiem i astronomem, ale również geografem i doktorem medycyny. Prowadził obserwacje komet, m.in. w 1456 roku obserwował kometę nazwaną później kometą Halleya. Jego badania były bardzo pracochłonne i wymagały długich okresów czuwania. Toscanelli nie mógł jednak uwolnić się od wpływu astrologii, przez co współcześni mu Marsilio Ficino i Giovanni Pico nie wierzyli jego badaniom.
W 1468 roku w katedrze Santa Maria del Fiore we Florencji Toscanelli skonstruował zegar słoneczny (gnomon), umieszczony w kopule nad środkiem lewej nawy na wysokości 277 stóp. Za pomocą zegara można było obliczyć południe słoneczne z dokładnością do połowy sekundy, pozwalał on także na obliczenie z dużą precyzją wysokości słońca podczas przesileń. Gnomon został później rozbudowany przez kardynała Franciszka Ximenesa.
Toscanelli przykładał również dużo wagi do kosmografii. W tej dziedzinie uznawany jest przez niektórych za najwybitniejszego uczonego XV wieku. Studiował dzieła Ptolemeusza i wyprawy Marca Polo, oraz osobiście zbierał informacje od kupców i żeglarzy, przede wszystkim od włoskiego podróżnika Nicolo Coti.
Toscanelli obliczył, że droga na wschód z Europy do Azji wynosi 2/3 długości Ziemi, tj. 230 stopni długości geograficznej, więc droga zachodnia musi się równać długości 130 stopni. W liście do kanonika Ferdama Martinsa z Lizbony, datowanym na 25 czerwca 1474, radził królowi portugalskiemu Alfonsowi V porzucić wyprawy szukające drogi wschodniej i podjęcie poszukiwań drogi zachodniej, która według jego obliczeń była dużo krótsza. Do listu dołączył również mapę, którą sam wykonał. Król Alfons nie był jednak przychylny temu pomysłowi. Istnieje teoria mówiąca, że list Toscanellego zainspirował Krzysztofa Kolumba, który mieszkał w Lizbonie od 1476 roku. O korespondencji pomiędzy uczonym a tronem Kolumb miał dowiedzieć się od swojego przyjaciela Lorenza Giraldiego, który otrzymał od Toscanellego opis schematu wyprawy na zachód. Kolumb miał na listowną prośbę dostać od uczonego kopię listu i mapy. Na początku listu Toscanelli miał dodać kilka słów adresowanych do przyszłego odkrywcy Ameryki. Według biografów Kolumba Toscanelli miał mu wysłać drugi list, w odpowiedzi na drugi list Kolumba. Żaden z listów Toscanellego nie zachował się w oryginale. Jedynym zachowanym w oryginale źródłem jest środkowa część pierwszego listu do Kolumba, która była kopią listu do Ferdama Martinsa z 25 czerwca 1474.
Wiki
