biologia-anatomia
Witamina D i witamina K - konieczne połączenie?

Nie tak dawno, bo pod koniec XX wieku, wydawało się, że już wszystko wiemy o roli witamin w zapewnieniu pełni zdrowia człowiekowi. Nieoczekiwanie od początku XXI wieku pojawia się ogromna liczba publikacji donoszących o nowych oddziaływaniach na organizm człowieka dwóch witamin rozpuszczalnych w tłuszczach, a mianowicie witaminy D i witaminy K.

Prace te udokumentowały niezbicie, że zarówno witamina D, jak i K wywierają korzystny wpływ na zdrowie od urodzenia do późnej starości, przy czym nowe informacje dotyczą głównie pozakostnego ich działania.

Gdzie można znaleźć witaminę K i D?

Witamina D odkryta w 1918 roku jest grupą steroidów. Witaminę tę dostarczamy organizmowi razem ze spożywanymi produktami spożywczymi, takimi jak przede wszystkim tłuste ryby morskie: łosoś, śledź, węgorz, a także tuńczyk, makrela oraz karp lub – w mniejszej ilości – margaryny miękkie, jaja i produkty mleczne. Ale witamina D jest taką unikatową witaminą, którą nasze organizmy mogą same produkować pod wpływem promieni słonecznych, a dokładnie promieniowania UV z zawartego w naszej skórze 7-dehydrocholesterolu. Niestety, powyżej 41. równoleżnika północnej szerokości geograficznej (a na takim obszarze leży Polska), promienie dokonujące fotokonwersji w naszej skórze dochodzą do nas jedynie od kwietnia do września.

Witaminę K1 i K2 odkrywano i badano jej działanie biologiczne w latach 1929-1935. Jest to grupa związków z rodziny menachinonów – również występujących w naturze.

Witamina K1 występuje w roślinach zdolnych do fotosyntezy i w największej ilości znajdziemy ją w warzywach o ciemnozielonych liściach takich jak: szpinak, sałata, liście roślin kapustnych, jarmuż, brukselka, brokuły, w niektórych olejach i margarynach miękkich. Witaminę K2 z kolei można znaleźć w wątrobie, jabłkach, zielonej herbacie, w niektórych serach i fermentowanych produktach mlecznych. Witamina K jest również wytwarzana w organiźmie człowieka przez bakterie flory jelitowej.

Działanie witamin D i K

Najważniejsza i od dawna znana rola witaminy D to jej ochronne działanie dla zdrowia tkanki kostnej. Chroni przed krzywicą oraz rozwojem osteomalacji i osteoporozy, a w konsekwencji przed złamaniami kości. Ale badania ostatnich lat wykazały, że witamina D ma duże znaczenie w profilaktyce wielu innych chorób. Obecnie uważa się, że związek z niedoborem witaminy D można znaleźć w przypadku niemal każdej choroby, dlatego jej działanie nazwano działaniem plejotropowym (wpływ na wiele cech organizmu człowieka).

Z kolei witamina K jest przede wszystkim niezbędna dla prawidłowego krzepnięcia krwi, ma udział w czynniku protrombinowym krzepnięcia krwi, przeciwkrwotocznym i jest to jej najważniejsze i najwcześniej odkryte znaczenie dla zdrowia człowieka. Jednakże w ostatnich latach dowiedziono, że nie tylko witamina D, lecz także witamina K ma wpływ na tkankę kostną poprzez jej udział w tworzeniu białka kostnego osteokalcyny. Ponadto zwrócono uwagę i na inne oddziaływania witaminy K i to w tak wielu patologiach, że zaczęto mówić, podobnie jak w wypadku witaminy D, o prawdopodobnym, plejotropowym jej znaczeniu. Obecnie na świecie prowadzone są intensywne badania, aby potwierdzić takie znaczenie witaminy K.

Co zatem łączy, a co różni te dwie witaminy? (zdjęcie)

Z pewnością łączy te dwie witaminy ich udział w metabolizmie tkanki kostnej oraz wielonarządowe, pozakostne działanie – jeśli wyniki badań intensywnie prowadzonych nad witaminą K to potwierdzą.

Najważniejsze różnice między witaminami, to częstość występowania w produktach spożywczych. Witamina D występuje w nielicznych produktach a dodatkowo te, które są obfitym jej źródłem, są spożywane w niedostatecznej ilości. Unikanie słońca powoduje, że latem również zbyt mało tej witaminy nagromadzimy na długie miesiące zimowe. Dlatego niedobory występują powszechnie, w związku z czym ustalono zalecenia co do zasad suplementacji diet.

Witamina K występuje w wielu produktach spożywczych, a dodatkowo wytwarzana jest przez bakterie jelitowe w przewodzie pokarmowym człowieka. Aktualnie brak jest doniesień o częstości występowania jej niedoborów, za wyjątkiem sytuacji patologicznych, kiedy flora jelitowa ulega zniszczeniu (antybiotykoterapia lub po intensywnym leczeniu przeciwzakrzepowym).

Bez względu na to, czy witamina występuje w wielu czy też w nielicznych produktach, konieczne jest by zawsze zadbać, aby spożywana dieta zawierała wszystkie witaminy w optymalnej ilości, gdyż każda z nich pełni istotną funkcję w naszym zdrowiu.

prof. dr hab. n. biol. Jadwiga Charzewska, ncez.pl

Literatura
Normy Żywienia Człowieka, 2017, pod red. nauk. Jarosz M, Rozdz. Witaminy, Jarosz M., Stoś K., Przygoda B., Stolińska-Fedorowicz S., Kłys W., Witamina D, str. 135-139,
Normy Żywienia Człowieka, 2017, pod red. nauk. Jarosz M, Rozdz. Witaminy, Jarosz M., Stoś K., Przygoda B., Stolińska-Fedorowicz S., Kłys W., Witamina K, str. 143-146,
Płudowski P. i Zespół Ekspertów, 2013, Wytyczne suplementacji witaminą D dla Europy Środkowej, Endokrynologia Polska, vol. 64, nr 4