prawo-polityka
Jak doszło do (dez)industrializacji w Irlandii
Pomimo spadającego zatrudnienia w przemyśle, irlandzki sektor przemysłowy rósł w latach 1840-1913 w tempie 1,4 proc. rocznie wskutek wzrostu produktywności pracowników. Niemniej wyniki osiągnięte w tym zakresie przez Irlandię były w dalszym ciągu bardzo słabe w kontekście międzynarodowym.
Spadek znaczenia produkcji jest poważnym wyzwaniem dla gospodarek rozwiniętych, począwszy od upadku starych podstawowych sektorów takich jak produkcja tekstyliów, produkcja żelaza i stali oraz przemysł stoczniowy w Wielkiej Brytanii w latach 20. XX wieku, aż po upadek tzw. Pasa Rdzy w Stanach Zjednoczonych w epoce powojennej. Ten proces „dezindustrializacji” wiąże się z utratą miejsc pracy, stagnacją płac i rosnącym poczuciem beznadziei wśród lokalnej populacji.
Wczesny i kontrowersyjny przypadek dezindustrializacji miał miejsce w XIX-wiecznej Irlandii. Według części irlandzkich autorów zawarta w 1800 roku unia z Wielką Brytanią naraziła przemysł irlandzki na zmasowaną konkurencję brytyjską, co doprowadziło do przenoszenia aktywności przemysłowej za Morze Irlandzkie. Historycy gospodarczy badający różne dowody, takie jak poziom bezrobocia w kolejnych dekadach albo punktowe szacunki wzrostu poziomu produkcji przemysłowej, nie doszli dotychczas do konsensusu w kwestii tego, czy Irlandia rzeczywiście doświadczyła dezindustrializacji, czy nie.
Nowe dane
W naszym nowym badaniu opracowaliśmy nowy roczny wskaźnik produkcji przemysłowej w Irlandii w latach 1840-1913. W tym celu zebraliśmy dane na temat produkcji irlandzkiego przemysłu z różnych źródeł pierwotnych i wtórnych, które zagregowaliśmy, wykorzystując udziały w wartości dodanej raportowane w sprawozdaniu końcowym z pierwszego spisu produkcji Wielkiej Brytanii (Final report on the First Census of Production of the United Kingdom).
Wyniki badania sugerują, że w latach 1840-1913 przemysł irlandzki rósł średnio o 1,4 proc. rocznie, co oznacza wzrost o 180 proc. w ciągu prawie 75 lat. Ponieważ po Wielkim Głodzie Irlandia doświadczyła dramatycznego spadku liczby ludności, konieczna jest również analiza tych wyników w ujęciu per capita. Przy zastosowaniu takiego podejścia średnie tempo wzrostu produkcji przemysłowej wyniosło 2,3 proc. rocznie.
Dekompozycja wzrostu
Jakie były czynniki rozwoju przemysłu w badanym okresie?
Aby odpowiedzieć na to pytanie, przeprowadziliśmy dekompozycję produkcji przemysłowej na komponenty mierzące wydajność pracy, zmiany strukturalne i liczbę ludności. Wyniki badania sugerują, że czynnikiem wspierającym wzrost produkcji przemysłowej był stopniowy wzrost wydajności pracy, którego średnie tempo wynosiło 3 proc. rocznie. Nie powinno to być szczególnym zaskoczeniem, ponieważ Irlandia była znaczącym graczem w takich branżach jak browarnictwo, przemysł lniany i przemysł stoczniowy. Badania scenariuszy kontrfaktycznych sugerują, że ten wzrost produktywności wynikał z akumulacji kapitału i postępu technologicznego.
Zarazem występowały jednak dwa znaczące czynniki ograniczające wzrost produkcji przemysłowej.
Po pierwsze, udział pracowników przemysłu w całości zatrudnienia zmniejszył się z 13,4 proc. do 9,2 proc., co stanowi spadek o prawie jedną trzecią. Po drugie, nastąpił duży spadek populacji, która z powodu Wielkiego Głodu i jego następstw zmniejszyła się aż o 47 proc.
Te wyniki mają ważne implikacje dla debaty na temat dezindustrializacji. Z jednej strony spadek zatrudnienia sugeruje, że przemysł się kurczył. Z drugiej strony wzrost poziomu produkcji może skłaniać do wniosku, że przemysł się rozwijał. Dekompozycja czynników wzrostu pozwala na pogodzenie tych sprzecznych obserwacji. Poziom produkcji przemysłu irlandzkiego rósł pomimo spadającego zatrudnienia w przemyśle wskutek wzrostu produktywności tych pracowników, którzy pozostali w tym sektorze.
Porównanie międzynarodowe
Produkcja przemysłowa w Irlandii rosła od 1840 roku, ale czy oznacza to, że wyniki irlandzkiego sektora przemysłowego były zadowalające? Jak wypada on w kontekście międzynarodowym?
W porównaniu z sąsiadującą Wielką Brytanią, Danią (kolejną małą gospodarką otwartą) i Stanami Zjednoczonymi (globalnym liderem przemysłowym), nie wygląda to najlepiej. W latach 1840-1913 tempo wzrostu irlandzkiego przemysłu wynoszące 1,4 proc. rocznie było słabsze od tempa wzrostu obserwowanego w Wielkiej Brytanii (2,6 proc.), w Danii (3,5 proc.) i w Stanach Zjednoczonych (5,4 proc.). Po rozszerzeniu grupy porównawczej do 21 krajów, dla których posiadamy dane z lat 1870-1913, Irlandia plasuje się na dole tabeli.
Podsumowując, imponujący wzrost produktywności został osłabiony przez zmiany strukturalne wynikające z odchodzenia pracowników z sektora przemysłowego i ogólny spadek populacji irlandzkiej, co ostatecznie przełożyło się na skromny wzrost produkcji przemysłowej. Inne kraje nie doświadczyły tak ogromnego spadku populacji, a w wielu przypadkach doświadczyły wręcz sprzyjających wzrostowi zmian strukturalnych skutkujących wzrostem znaczenia przemysłu w gospodarce. W rezultacie wyniki irlandzkiego sektora przemysłowego były bardzo słabe w porównaniu z innymi krajami.
Mamy nadzieję, że nasza praca w znaczący sposób przyczyni się do uzupełnienia wciąż ograniczonych, choć rosnących zasobów danych statystycznych na temat irlandzkiej historii gospodarczej.
Po pierwsze, dzięki zebranym przez nas danym potencjalnie możliwe będzie rozszerzenie wskaźnika produkcji przemysłowej wstecz, aż do początków XIX wieku, a także wprzód, aż do „Wielkiej Wojny” (I wojny światowej).
Po drugie, wskaźnik produkcji przemysłowej jest kluczowym komponentem PKB, dla którego wciąż brakuje bezpośrednich szacunków dotyczących okresu sprzed lat 20. XX wieku (praca Kenny’ego w tym zakresie jest obecnie w przygotowaniu).
Z XIX-wiecznej historii Irlandii wyciągnąć możemy zróżnicowane lekcje w odniesieniu do dezindustrializacji w przyszłości. Wydaje się, że w perspektywie krótkoterminowej konkurencja międzynarodowa zwiększyła produktywność irlandzkiego przemysłu, ale stało się to kosztem zatrudnienia. Irlandia pozostawała stosunkowo biednym krajem Europy Zachodniej aż do ostatniego ćwierćwiecza XX wieku. Jednakże, jak sugerują najnowsze doświadczenia Irlandii, w perspektywie bardzo długoterminowej deindustrializacja nie musi wcale oznaczać końca dobrobytu.
dr Seán Kenny, dr Jason Lennard, prof. Kevin O’Rourke, obserwatorfinansowy.pl
Spadek znaczenia produkcji jest poważnym wyzwaniem dla gospodarek rozwiniętych, począwszy od upadku starych podstawowych sektorów takich jak produkcja tekstyliów, produkcja żelaza i stali oraz przemysł stoczniowy w Wielkiej Brytanii w latach 20. XX wieku, aż po upadek tzw. Pasa Rdzy w Stanach Zjednoczonych w epoce powojennej. Ten proces „dezindustrializacji” wiąże się z utratą miejsc pracy, stagnacją płac i rosnącym poczuciem beznadziei wśród lokalnej populacji.
Wczesny i kontrowersyjny przypadek dezindustrializacji miał miejsce w XIX-wiecznej Irlandii. Według części irlandzkich autorów zawarta w 1800 roku unia z Wielką Brytanią naraziła przemysł irlandzki na zmasowaną konkurencję brytyjską, co doprowadziło do przenoszenia aktywności przemysłowej za Morze Irlandzkie. Historycy gospodarczy badający różne dowody, takie jak poziom bezrobocia w kolejnych dekadach albo punktowe szacunki wzrostu poziomu produkcji przemysłowej, nie doszli dotychczas do konsensusu w kwestii tego, czy Irlandia rzeczywiście doświadczyła dezindustrializacji, czy nie.
Nowe dane
W naszym nowym badaniu opracowaliśmy nowy roczny wskaźnik produkcji przemysłowej w Irlandii w latach 1840-1913. W tym celu zebraliśmy dane na temat produkcji irlandzkiego przemysłu z różnych źródeł pierwotnych i wtórnych, które zagregowaliśmy, wykorzystując udziały w wartości dodanej raportowane w sprawozdaniu końcowym z pierwszego spisu produkcji Wielkiej Brytanii (Final report on the First Census of Production of the United Kingdom).
Wyniki badania sugerują, że w latach 1840-1913 przemysł irlandzki rósł średnio o 1,4 proc. rocznie, co oznacza wzrost o 180 proc. w ciągu prawie 75 lat. Ponieważ po Wielkim Głodzie Irlandia doświadczyła dramatycznego spadku liczby ludności, konieczna jest również analiza tych wyników w ujęciu per capita. Przy zastosowaniu takiego podejścia średnie tempo wzrostu produkcji przemysłowej wyniosło 2,3 proc. rocznie.
Dekompozycja wzrostu
Jakie były czynniki rozwoju przemysłu w badanym okresie?
Aby odpowiedzieć na to pytanie, przeprowadziliśmy dekompozycję produkcji przemysłowej na komponenty mierzące wydajność pracy, zmiany strukturalne i liczbę ludności. Wyniki badania sugerują, że czynnikiem wspierającym wzrost produkcji przemysłowej był stopniowy wzrost wydajności pracy, którego średnie tempo wynosiło 3 proc. rocznie. Nie powinno to być szczególnym zaskoczeniem, ponieważ Irlandia była znaczącym graczem w takich branżach jak browarnictwo, przemysł lniany i przemysł stoczniowy. Badania scenariuszy kontrfaktycznych sugerują, że ten wzrost produktywności wynikał z akumulacji kapitału i postępu technologicznego.
Zarazem występowały jednak dwa znaczące czynniki ograniczające wzrost produkcji przemysłowej.
Po pierwsze, udział pracowników przemysłu w całości zatrudnienia zmniejszył się z 13,4 proc. do 9,2 proc., co stanowi spadek o prawie jedną trzecią. Po drugie, nastąpił duży spadek populacji, która z powodu Wielkiego Głodu i jego następstw zmniejszyła się aż o 47 proc.
Te wyniki mają ważne implikacje dla debaty na temat dezindustrializacji. Z jednej strony spadek zatrudnienia sugeruje, że przemysł się kurczył. Z drugiej strony wzrost poziomu produkcji może skłaniać do wniosku, że przemysł się rozwijał. Dekompozycja czynników wzrostu pozwala na pogodzenie tych sprzecznych obserwacji. Poziom produkcji przemysłu irlandzkiego rósł pomimo spadającego zatrudnienia w przemyśle wskutek wzrostu produktywności tych pracowników, którzy pozostali w tym sektorze.
Porównanie międzynarodowe
Produkcja przemysłowa w Irlandii rosła od 1840 roku, ale czy oznacza to, że wyniki irlandzkiego sektora przemysłowego były zadowalające? Jak wypada on w kontekście międzynarodowym?
W porównaniu z sąsiadującą Wielką Brytanią, Danią (kolejną małą gospodarką otwartą) i Stanami Zjednoczonymi (globalnym liderem przemysłowym), nie wygląda to najlepiej. W latach 1840-1913 tempo wzrostu irlandzkiego przemysłu wynoszące 1,4 proc. rocznie było słabsze od tempa wzrostu obserwowanego w Wielkiej Brytanii (2,6 proc.), w Danii (3,5 proc.) i w Stanach Zjednoczonych (5,4 proc.). Po rozszerzeniu grupy porównawczej do 21 krajów, dla których posiadamy dane z lat 1870-1913, Irlandia plasuje się na dole tabeli.
Podsumowując, imponujący wzrost produktywności został osłabiony przez zmiany strukturalne wynikające z odchodzenia pracowników z sektora przemysłowego i ogólny spadek populacji irlandzkiej, co ostatecznie przełożyło się na skromny wzrost produkcji przemysłowej. Inne kraje nie doświadczyły tak ogromnego spadku populacji, a w wielu przypadkach doświadczyły wręcz sprzyjających wzrostowi zmian strukturalnych skutkujących wzrostem znaczenia przemysłu w gospodarce. W rezultacie wyniki irlandzkiego sektora przemysłowego były bardzo słabe w porównaniu z innymi krajami.
Mamy nadzieję, że nasza praca w znaczący sposób przyczyni się do uzupełnienia wciąż ograniczonych, choć rosnących zasobów danych statystycznych na temat irlandzkiej historii gospodarczej.
Po pierwsze, dzięki zebranym przez nas danym potencjalnie możliwe będzie rozszerzenie wskaźnika produkcji przemysłowej wstecz, aż do początków XIX wieku, a także wprzód, aż do „Wielkiej Wojny” (I wojny światowej).
Po drugie, wskaźnik produkcji przemysłowej jest kluczowym komponentem PKB, dla którego wciąż brakuje bezpośrednich szacunków dotyczących okresu sprzed lat 20. XX wieku (praca Kenny’ego w tym zakresie jest obecnie w przygotowaniu).
Z XIX-wiecznej historii Irlandii wyciągnąć możemy zróżnicowane lekcje w odniesieniu do dezindustrializacji w przyszłości. Wydaje się, że w perspektywie krótkoterminowej konkurencja międzynarodowa zwiększyła produktywność irlandzkiego przemysłu, ale stało się to kosztem zatrudnienia. Irlandia pozostawała stosunkowo biednym krajem Europy Zachodniej aż do ostatniego ćwierćwiecza XX wieku. Jednakże, jak sugerują najnowsze doświadczenia Irlandii, w perspektywie bardzo długoterminowej deindustrializacja nie musi wcale oznaczać końca dobrobytu.
dr Seán Kenny, dr Jason Lennard, prof. Kevin O’Rourke, obserwatorfinansowy.pl
